ایران پرسمان - مشرق /متن پیش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در حالی که امارات متحده عربی ادعا می کند موفق شده یک فضاپیما را به مقصد مدار مریخ ارسال کند، بررسی ها نشان می دهد غیر از پول هنگفت، عنصر دیگری از این کشور در این برنامه فضایی دخیل نیست.
طی روزهای گذشته، امارات متحده عربی اعلام کرد ماهواره ای متعلق به خود به نام "امید"، از ژاپن به سمت کره مریخ پرتاب شده است. طبق اعلام مذکور، این ماهواره بایستی مسافتی در حدود 493 میلیون کیلومتر تا مریخ را طی کرده و بر طبق محاسبات انجام شده قرار است در فوریه 2021 میلادی وارد مدار سیاره سرخ شود. اما پس از این اتفاق، فضاسازی رسانه ای ویژه ای در خصوص این حرکت امارات، در برخی شبکه های اجتماعی آغاز شده و برخی از فارسی زبانان با چاشنی خودتحقیری ایرانیان به مقایسه برنامه فضایی امارات و ایران پرداخته و این کشور را در این زمینه، بسیار پیشرفته تر از جمهوری اسلامی ایران معرفی کردند.
برای ورود به این بحث، ابتدا بهتر است کمی با پروژه امید امارات آشنا شویم تا مشخص شود چقدر علم و فناوری های خاص همچون فضایی در این کشور پیشرفت داشته است.
پروژه ارسال یک ماهواره مجهز به سیستم های جستجوگر به مدار سیاره سرخ، از سال 2014 میلادی به طور رسمی در امارات کلید خورد و مرکز فضایی محمد بن راشد این کشور نیز به عنوان پیمانکار اصلی آن معرفی شد. از نظر مشخصات کلی باید گفت که ماهواره امید امارات در زمان پرتاب 1350 کیلوگرم وزن داشته که 550 کیلو، وزن خالص خود ماهواره و باقی نیز وزن سوخت همراه آن است. در کنار سوخت، این ماهواره از صفحات خورشیدی برای تامین انرژی خود در طول عمر 2 ساله خود بهره خواهد برد و جنس این ماهواره نیز از مواد آلومینیوم و کامپوزیتی است.
قطر آنتن ارتباطی آن در حدود 1.5 متر بوده که وظیفه ارسال سیگنال ها به سمت زمین را بر عهده دارد. هزینه کل این پروژه نیز از طرف امارات 200 میلیون دلار اعلام شده است.

ماهواره امید امارات در حال ساخت در آمریکا
اما اگرچه امارات متحده عربی در چند سال اخیر سرمایه گذاری های سنگینی در بحث توسعه توانایی فضایی داشته، ولی ارسال یک ماهواره به مدار مریخ از جمله مسائلی است که مشخصا از توانایی این کشور خارج است و مشخصا تا مدتها نیز توان رسیدن به صورت بومی به آن را ندارد. لذا با کمی تحقیق و جستجو در خصوص پروژه امید امارات کاملا مشخص می شود که مرکز فضایی محمد بن راشد و کارشناسان اماراتی در این پروژه اقدام خاصی نکرده اند بلکه دانشگاه بولدر در ایالت کلرادو، دانشگاه برکلی کالیفرنیا و دانشگاه دولتی آریزونا -همگی از آمریکا- از طراحان و مجریان این پروژه بوده اند.
نکته جالب تر این که این ماهواره نه در خاک امارات بلکه در محل دانشگاه بولدر و عملا توسط متخصصان آمریکایی ساخته شده و کارشناسان اماراتی بیشتر در نقش ناظر و کارآموز در محل حضور داشته اند. نکته ای که نشان می دهد عملا دانشگاه های مشهور آمریکایی در زمینه فضایی، تلاش کردند با متقاعد کردن شیخ نشین های اماراتی به سرمایه گذاری گسترده در این پروژه، یکی از طرح های مهم خود را کلید زده و با هزینه این کشور کوچک، برنامه های علمی خود را پیش ببرند و تیم های طراحی و فنی خود را در یک موضوع خاص محک بزنند.
این ماهواره سپس از آمریکا به دوبی منتقل و گفته شده برخی از آزمایش های نهایی قبل از پرتاب در آنجا روی این پرتابه انجام شده؛ موضوعی که بیشتر جهت دخالت دادن نام امارات در این پروژه مطرح شده است. سپس این ماهواره توسط یک هواپیمای ترابری سنگین An-124 و در یک فضای ایزوله، به ژاپن حمل شد. شیوع ویروس کرونا برخی از برنامه ها در خصوص این ماهواره را با مشکل مواجه کرده و برخی از اعضای تیم مربوط به این ماهواره، زودتر به ژاپن رفته و مدت زمانی را در قرنطینه طی کردند.

پرتاب امید اماراتی از ژاپن به فضا
این ماهواره در نهایت با یک راکت مدل H-IIA ساخت شرکت صنایع سنگین میتسوبیشی ژاپن به فضا پرتاب شده و مسیر طولانی خود تا سیاره سرخ را آغاز کرد. البته در کنار این تبلیغات، نام یک زن جوان اماراتی نیز به عنوان مدیر پروژه مذکور مطرح شد تا ضمن بالا بردن اعتبار این کشور، حس اعتماد به جوانان و زنان در پروژه های بزرگ، به مخاطب القا شود در حالی که کاملا مشخص است دانشمندان و متخصصان با تجربه آمریکایی که در این پروژه گرد هم امده بودند، صرفا به دنبال اجرای ایده های خود و دریافت پول هنگفت بودند و تخیلات و پیشنهادات چنین جوان کم تجربه ای در حوزه خاص و پیچیده ای همچون پرتاب ماهواره به مدار مریخ، اعتبار و شأنیتی برای این افراد با سابقه ده ها سال مطالعه و تحقیق، نخواهد داشت.
چه کسانی تا به امروز به سیاره سرخ رسیده اند؟
نگاهی به کشورهایی که تا به امروز موفق شده اند فضاپیمایی را در مدار مریخ قرار داده یا روی سطح آن فرود بیایند نشان می دهد که این دستاورد صرفا در اختیار تعدادی از بزرگترین کشورها در حوزه فضایی بوده و اصولا صحبت از دستاورد بومی امارات در این بخش بیشتر به یک شوآف رسانه ای و به قولی شوخی مضحک می ماند.
اولین بار در تاریخ 15 جولای 1965 میلادی آمریکا موفق شد فضاپیمای Mariner 4 را از کنار سیاره سرخ عبور دهد اما اولین کشوری که موفق به ورود به مدار مریخ شد اتحاد جماهیر شوروی سابق بود. فضاپیمای Mariner 9 آمریکا اولین فضاپیمایی بود که با موفقیت توانست به وارد مدار مریخ شده و به دور سیاره سرخ گردش کند. این فضاپیما در 24 نوامبر 1971 وارد مدار مریخ شد.
در 2 دسامبر 1971 اتحاد شوروی با موفقیت اولین فضاپیما را بر روی مریخ فرود آورد. Mars 3 توانست اولین تصاویر را در حالتی که بر روی مریخ فرود آمده بود به زمین ارسال کند و البته حدودا 15 ثانیه بعد از ارسال سیگنال به زمین، ارتباط آن قطع شد.
آمریکا نیز اولین ربات متحرک را به تاریخ 4 دسامبر 1996 بر روی مریخ به حرکت درآورد. در بحث حضور فیزیکی روی سطح سیاره سرخ نیز صرفا اتحاد شوروی و آمریکا تنها کشورهای انجام دهنده این کار بودند. در حال حاضر نیز کشورهای آمریکا، روسیه، آژانس فضایی اتحادیه اروپا و هندوستان در مدار مریخ فضاپیماهای در حال گردش دارند که هر کدام غولی در این حوزه محسوب می شوند و کنار هم قرار دادن این نام ها با کشوری چون امارات، فقط در حد خبرهای تبلیغاتی و رپورتاژی رسانه های عربی و برخی کانال های فارسی زبان است.
حتی ژاپن یک بار در سال 1998 تلاشی برای ارسال یک فضاپیما به مدار مریخ کرد که با شکست مواجه شد. چند روز پس از پرتاب فضاپیمای اماراتی چین نیز در اقدامی مهم یک فضاپیما برای چرخش به دور مریخ و یک فضاپیمای رباتیک برای حضور بر روی سطح این کره ارسال کرد که در صورت موفقیت به نشستن و حرکت کردن چین تبدیل به سومین کشور در این زمینه در دنیا خواهد بود.
همان طور که مشاهده می کنید تمام کشورهای حاضر در این رقابت، همه از بزرگان و کشورهای کاملا خودکفا در کلیه مراحل توسعه توان فضایی هستند و چه در بحثی مثل طراحی و ساخت انواع ماهواره ها و فضاپیماها و نیز حامل های فضایی به طور کامل بدون نیاز به خارج عمل می کنند.
شاید جالب باشد که بدانید همین کشور امارات که این روزها خود را یک پیشرو در علوم فضایی معرفی می کند، چند سال قبل برای تامین نیاز ماهواره شناسایی و جاسوسی خود قراردادی را با فرانسه برای خرید دو ماهواره به امضا رساند که البته ماهواره اول اماراتی نیز به دلیل مشکل برای پرتاب کننده سال گذشته از بین رفت!
کشورهایی که تا به امروز وارد رقابت برای رسیدن به سیاره سرخ شده اند اکثرا در بحث هایی مثل ماهواره های جاسوسی، مخابراتی و حتی سیستم های مکان یاب بومی و خدمات فضایی غیر نظامی هر کدام از بزرگان جهانی بوده و آمریکا وشوروی سابق نیز در آن دوره صرفا به دلیل بحث های مربوط به جنگ سرد و به رخ کشیدن توانایی های علمی و صنعتی خود وارد این گونه رقابت ها می شدند. البته در این مسئله بحثی نیست که امارات از چند سال قبل تلاش های خود برای توسعه توان فضایی را آغاز کرده و هزینه های زیادی را نیز برای متقبل شده اما صحبت کردن از این کشور به عنوان یک قدرت فضایی یا این که اصولا حرکت فعلی توسط متخصصان اماراتی صورت گرفته صرفا یک بازی رسانه ای است که در محافل تخصصی و علمی وجاهتی ندارد.
امید ایرانیان کجاست؟
البته بعد از تمامی این صحبت ها بد نیست نگاهی به برنامه فضایی کشور خودمان داشته باشیم. از سال 92 به این طرف- منهای بحث پرتاب موفق و قابل تحسین ماهواره نور توسط نیروی هوافضای سپاه - برنامه فضایی کشورمان که در اختیار بخش دولتی قرار دارد روندی بسیار تاسف بار را نشان می دهد در حالی که، زمانی بسیاری از همین کشورهای اطراف ایران از جمله امارات متحده عربی حتی شاید آژانس های فضایی و ادارات و تشکیلات عادی آنها را نیز برپا نکرده بودند جمهوری اسلامی ایران با موفقیت و اقتدار نام خود را به عنوان یک کشور صاحب فناوری و توانایی فضایی به شکل مستقل اعلام کرد.
برای این که متوجه فاصله ها بین دو کشور بشوید به این اعداد دقت کنید. مرکز فضایی محمد بن راشد امارات در سال 2006 میلادی تاسیس شده و زمانی که تازه این مرکز در ابتدای راه بوده و سه سالگی خود را در 2009 میلادی جشن گرفته بود ایران اولین ماهواره خود را با پرتابگر بومی با موفقیت به مدار زمین ارسال کرد. اگر بخواهیم در حوزه پرتابگرها صحبت کنیم که مشخصا امارات متحده عربی شاید تا ده ها سال بعد نیز اصولا حرفی برای مطرح کردن در این سطح نداشته باشد و اگر بخواهیم در خصوص ماهواره های با فناوری حساس صحبت کنیم به نظر همین مورد کمک ها در حوزه پروژه امید و البته خرید ماهواره جاسوسی برای آنانی که اهل پیگیری اخبار این حوزه هستند کافی باشد.
اما این مسئله از طرفی دیگر برای کشور ما و ملت ما باعث ناراحتی است که چطور کشور ما که در سال 2009 میلادی با موفقیت و با آن قدرت کار فضایی خود را آغاز کرد در حدود 8 سال اخیر تقریبا در بخش فضایی فقظ شاهد شکست ها، کاهش بودجه ها، تغییرات سازمانی بی هدف و شوربختانه اخبار مهاجرت نخبگان به کشورهای منطقه و غرب بوده است. امید است در دولت آینده، با تغییر رویه های فعلی و بی توجهی به آنها که همواره دستشان جلوی بیگانگان دراز است، این برنامه مجددا به جایگاه و توانمندی سابق خود بازگردد.